Nguồn: 曾培杰，陈创涛. 任之堂医经心悟记. 北京，中国中医药出版社，2014：126 – 127.
Hoàng Đế Nội Kinh có viết: “Kinh mạch giả, sở dĩ có thể quyết sinh tử, xử lý trăm bệnh, điều hòa hư thực, không thể không thông[经脉者，所以能决死生，处百病，调虚实，不可不通]”.
Lại viết: “Mạch Túc thiếu dương đởm, đi qua ngực, qua sườn.[胆足少阳之脉…循胸，过季肋]”
Có một ông lão, 76 tuổi, ngực sườn bên phải đau âm ỉ tái phát nhiều lần đã nhiều năm nay, vài ngày gần đây nặng thêm.
Thầy tôi nói, đó là nơi kinh Đởm đi qua, mạch Quan bên trái huyền khẩn, có phải có sỏi túi mật hoặc viêm túi mật không?
Ông lão gật đầu, nói đúng vậy.
Thầy tôi nói, giờ là mùa thu, khí hướng xuống dưới mà thu về, bệnh nhân vốn thể trạng đàm trọc, các đường ống dễ bị tắc nghẹn, không thông thì đau. Bệnh nhân này kinh mạch trên cơ thể giống như đường cao tốc vậy, duy trì trạng thái vô cùng thông suốt, chỉ cần có chút tắc lại, người sẽ khó chịu.
Sau đó, thầy tôi kê cho ông ấy thuốc có tính thông sướng, trong phương dùng “hung tam dược [3 thuốc chuyên dùng để điều trị bệnh ở ngực]” (Chỉ Thực, Cát Cánh, Mộc Hương), “uất tam dược [thuốc chuyên điều trị chứng uất]” (Hương Phụ, Uất Kim, Hoa Hồng) gia vị. Kê 3 thang, phương gồm:
Chỉ Thực 12g , Cát Cánh 12g, Mộc Hương 15g, Uất Kim 15g,
Hương Phụ 15g, Hoa Hồng 20g , Sài Hồ 15g, Xuyên Luyện Tử 15g,
Xuyên Phá Thạch 40g, Sinh Mạch Nha 20g, Đơn Sâm 20g, Xương Bồ 10g,
Hồng Sâm 25g, Lá Ngân Hạnh 30g
Khi ông lão tới khám lại, thầy tôi có hỏi ông ấy, còn đau không?
Ông ấy nói, sau khi uống thuốc, mỗi ngày lại thấy nhẹ nhõm hơn, bây giờ không đau nữa.
Thầy tôi liền nhắc mọi người đi tìm mô hình “kinh lạc người”, xem xem bộ phận của kinh lạc tuần hành, thứ gọi là “nơi kinh lạc qua, cũng là nơi cần điều trị”. Trong Hoàng Đế Nội Kinh có viết: “12 kinh mạch ấy, trong thuộc về Tạng Phủ, ngoài lạc với chi khớp”. Tại sao đối ứng với đau ở các vị trí chi thể xương khớp khác nhau lại là tạng phủ khác nhau xuất hiện vấn đề? Tại sao phần ngực sườn đau nhức chúng ta thường đi điều chỉnh Can Đởm? Tại sao khi điều trị trường hợp ngực sườn đau tức do “bất thông tắc thống”, dùng một loại các thuốc có tính thông ở trên, lại cần sự trợ giúp nho nhỏ của Đơn Sâm, Hồng Sâm, lá Ngân Hạnh?
Vốn trong Hoàng Đế Nội Kinh có nói, “các thứ ở trong, bắt buộc phải có hình ở ngoài”. Nội tạng có bệnh biến, có thể thông qua kinh lạc cơ biểu bên ngoài để biểu hiện ra. Cho nên những người khám bệnh, phải từ bên ngoài để suy đoán bên trong. Thông qua cơ biểu những nơi kinh lạc đi qua, sẽ biết được bệnh biến của tạng phủ bên trong. Phần ngực sườn đau trướng, đa phần đều do khí Can Đởm trong ngực không phân tán, ngực sườn là nơi kinh Can Đởm đi qua, cho nên chúng tan dùng thuốc có tính điều cho khí thông suốt.
Hơn nữa bệnh nhân này là một ông lão, tuổi cao cơ thể suy, khí thường sẽ không đủ dùng, cho nên cùng với một đội quân các thuốc có tính thông sướng, chúng ta cần phải phối thêm Hồng Sâm, lá Ngân Hạnh, Đơn Sâm, là một vài thuốc chăm sóc đến khí huyết tạng Tâm, như vậy sau khi ông ấy uống thuốc, không chỉ sẽ không có hồi hộp, khí đoản, vô lực, mà ngược lại sẽ càng thấy có sức khỏe, khỏe mạnh hơn.
Dịch: Trần Anh
Tài liệu Trung y 